Nazwa obiektu: Budynek Powiatowego Związku Samorządowego
Inne zwyczajowe/potoczne nazwy obiektu: Pałac Ślubów, Rada Miejska
Adres obiektu: ul. Stanisława Moniuszki 9
Czas powstania: 1927 r.
Projektant obiektu: Alfons Pinno (1891-1976)
Zleceniodawca obiektu: Powiatowy Związek Samorządowy
Opis obiektu: Budynek Powiatowego Związku Samorządowego został wzniesiony w stylistyce zmodernizowanego klasycyzmu wg projektu Alfonsa Pinno, uznanego radomskiego architekta okresu międzywojennego. Był m.in. architektem powiatowym na powiaty: radomski, iłżecki i kozienicki, radcą budownictwa województwa kieleckiego, inspektorem urzędu wojewódzkiego poleskiego, nauczycielem w Średniej Szkoły Technicznej w Radomiu (później: Państwowych Szkołach Przemysłowych, Technikum Budowlanym – gdzie pełnił funkcję dyrektora). Od 1920 r. był członkiem a następnie prezesem Towarzystwa Krajoznawczego w Radomiu. Po II wojnie kierował Radomskim Oddziałem Centralnego Biura Projektów Architektonicznych i Budowlanych w Kielcach. Najważniejszymi jego realizacjami były: kościół w Nieznamierowicach, dwór w Winiarach pod Kaliszem, dwór i tartak we Wsoli, kościoły w Alojzowie i Krzyżanowicach, Szkoła Rolnicza na Wacynie, siedziba Sejmiku Powiatowego. Był także inicjatorem powstania obecnego muzeum im. Jacka Malczewskiego, gdzie przekazał część posiadanej kolekcji obrazów. Przedmiotowy budynek jest murowany z cegły i otynkowany, założony na rzucie litery L z dłuższym ramieniem od ulicy Sienkiewicza. Reprezentacyjna elewacja frontowa w formie ściętego narożnika posiada półokrągły portyk z balkonem i schodami. Wieńczy ją trójkątny szczyt. Fasada jest flankowana dwoma ryzalitami. Od strony podwórza w narożniku budynku zlokalizowana jest półokrągła klatka schodowa. Część parterowa jest boniowana, oddzielona od górnych kondygnacji gzymsem. Otwory okienne są prostokątne z wyjątkiem okien zakończonych półokrągło, mieszczących się w pierwszej kondygnacji. Portyk balkonowy tworzą kolumny jońskie w wielkim porządku (wysokie na dwie kondygnacje), wspierające balkon z balustradą tralkową. Pod oknami drugiej kondygnacji występują płyciny prostokątne, ozdobione rzędami tralek. We wnętrzu wyróżniają się: reprezentacyjny hol, klatka schodowa oraz sala główna. W holu znajduje się strop kasetonowy wsparty na kolumnach kanelurowanych oraz filarach. Klatka schodowa ma schody rozdzielne, łamane z ażurową balustradą żeliwną. W głównej sali na pierwszym piętrze występuje strop kasetonowy dekorowany dekoracją stiukową (rozety). W południowej ścianie usytuowany jest ślepy balkon z tralkową balustradą z profilowanym i dekorowanym podniebieniem. Ściany są zwieńczone dekoracyjnym fryzem floralnym. Budynek został wpisany do rejestru zabytków pod nr A-1043 z dnia 19.07.2011 r.
Historia obiektu: Radom w okresie międzywojennym był największym miastem województwa kieleckiego. Otrzymał status miasta wydzielonego na prawie powiatu i stał się siedzibą dwóch urzędów powiatowych – grodzkiego i ziemskiego. W związku z tym konieczne okazało się wybudowanie odrębnej siedziby dla władz powiatu ziemskiego (powiatowego związku samorządowego). Wybudowano ją w 1927 r. W okresie okupacji znajdowała się w nim komendantura niemieckiej żandarmerii wojskowej. Po zakończeniu wojny mieściła się tutaj Komenda Garnizonu, od 1947 r. Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, następnie Komitet Miejski i Powiatowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Urząd Stanu Cywilnego. Krótko w budynku swoją siedzibę miał Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność”. Obecnie w budynku działa USC i Rada Miejska Radomia. 9 Maja 2016 r. na elewacji budynku odsłonięto tablicę upamiętniającą ofiary komunistycznego terroru. Organizatorem uroczystości był Związek Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego.
Artystyczne konteksty obiektu: Budynek „Pałacu Ślubów” zagrał bank z czasów okupacji niemieckiej w filmie „Kontrybucja” Jana Łomnickiego z 1966 r.
Literatura, źródła:
J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 28.
A. Sawicki, Radom. Zabytki architektury, Radom 2013.
W. Kalinowski (red.), Urbanistyka i architektura Radomia, Lublin 1979.
Dodaj wspomnienie