Teatr

Nazwa obiektu: Budynek Teatru

Adres obiektu: Plac Jagielloński 15

Czas powstania obiektu: 1925-1936 r.

Projektant obiektu: nieznany

Zleceniodawca obiektu: Józef Grzecznarowski, Związki Zawodowe

Opis obiektu: Budynek składa się z przebudowanej części pierwotnego Domu Robotniczego (fragment obiektu z naroża Placu Jagiellońskiego i ul. K. Kelles-Krauza) oraz nowego skrzydła stojącego wzdłuż Placu jagiellońskiego. Jest obiektem posiadającym trzy kondygnacje. Elewacja budynku pokryta jest piaskowcem, nad głównym wejściem znajduje się niewielki, przeszklony wykusz. Wewnątrz mieszczą się pomieszczenia teatralne i biurowe oraz cztery sceny (Scena Duża – widownia 359 miejsc, Scena Kameralna – widownia max 188 miejsc, Scena Fraszka – widownia 79 miejsc, Scena Kotłownia – widownia 76 miejsc).

Historia obiektu: Obiekt powstał z inicjatywy Józefa Grzecznarowskiego, przewodniczącego Miejskiej i Okręgowej Rady Związków Zawodowych, wieloletniego prezydenta miasta, uhonorowanego ostatnio tytułem Honorowego Obywatela Radomia. Obiekt, przy wsparciu władz miejskich, wzniesiono ze składek PPS oraz dzięki pracy społecznej. Znalazły tu siedzibę różne organizacje społeczne i robotnicze. Na parterze znajdowało się kino dzwiękowe “Świt” – pierwsze tego typu w Radomiu (pierwszym filmem dźwiękowym jaki został tu wyświetlony był “Śpiewający błazen” z 1930 roku). Co ciekawe pojemność sali kina “Świt” wynosiła w szczytowym momencie 1000 miejsc. Już w 1932 r. obiekt przebudowano, a w jego wnętrzach powstał wytworny iluzjon “Apollo”, gdzie pokazywano przeboje kina światowego (na otwarcie kina – “Światła wielkiego miasta” Charliego Chaplina). Ponadto w budynku Domu Robotniczego odbywały się akademie, odczyty, wieczornice, zgromadzenia i manifestacje. Działał tu teatr robotniczy i orkiestra związków zawodowych. W styczniu 1937 r. odbył się tu ostatni przed wojną 24. Kongres PPS. Na początku II wojny światowej w budynku działał krótko szpital dla polskich jeńców wojennych, m.in. Kleeberczyków, rannych w bitwie pod Kockiem, co upamiętnia dziś tablica na elewacji budynku. Później, w okresie okupacji, Niemcy zajęli obiekt, urządzając tu wszechstronną salę estradową “nur für Deutsche”. We wrześniu 1942 r. przed budynkiem doszło do udanego zamachu na Niemców. Po II wojnie światowej uruchomiono w obiekcie kino “Ojczyzna”, a następnie “Wisła”. W 1948 r. w budynku utworzono filię Państwowego Teatru im. S. Żeromskiego w Kielcach. W 1953 r. budynek przejął Związek Zawodowy Kolejarzy, dzierżawiąc obiekt dla potrzeb teatru. Teatr działał tu do 1965 r., kiedy to zamknięto budynek ze względu na zły stan techniczny. Rozpoczęła się wówczas wieloletnia przebudowa i rozbudowa obiektu, która zakończyła się dopiero w III RP. Dokładnie 14 grudnia 1991 r. w odnowionym obiekcie zadomowił się powołany w grudniu 1976 r. Teatr im. Jana Kochanowskiego w Radomiu. Tu od 1993 r. organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Gombrowiczowski – jeden z najważniejszych festiwali teatralnych w Polsce. W budynku teatru, oprócz jego samego, swą siedzibę ma także kilka innych instytucji i stowarzyszeń.

Literatura, źródła:

J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 50, 268.
W. Macherzyński, Robotniczy Dom, “Tygodnik Radomski” 1989, nr 34, s. 9.