Nazwa obiektu: Kaplica na cmentarzu wojskowym
Adres obiektu: ul. Bolesława Limanowskiego 41 róg z ul. Obrońców
Czas powstania obiektu: 1915 r.
Projektant obiektu: nieznany
Zleceniodawca obiektu: austriacka administracja wojskowa
Opis obiektu: Kaplica znajduje się na końcu głównej alei cmentarza wojskowego. Jest to stosunkowo okazała, murowana budowla jednonawowa z prezbiterium zamkniętym półkoliście. Ściany budowli zdobią cztery łukowato zamknięte okna z kolorowymi szybkami. Frontowe wejście poprzedzone jest podcieniem wspartym na czterech drewnianych kolumnach o dekoracji rzeźbiarskiej nawiązującej do sztuki ludowej. Można tu zobaczyć motyw krzyża kawalerskiego (fr. croix pattée, niem. Tatzenkreuz) czyli heraldyczną formę czteroramiennego krzyża o rozszerzających się i wklęsłych ramionach zakończonych prostymi bokami. Kaplica nakryta jest spadzistym dachem pokrytym blachą miedzianą. Na szczycie dachu umieszczona jest sygnaturka zwieńczona ozdobnym krzyżem. Nad drzwiami wejściowymi do kaplicy umieszczona jest kwadratowa tablica pamiątkowa.
Historia obiektu: Cmentarz wojskowy ulokowany naprzeciwko nekropolii rzymskokatolickiej w Radomiu utworzony został po lipcu 1915 r., kiedy to wojska monarchii Austro-węgierskiej zajęły ostatecznie miasto. Nekropolia przeznaczona została dla pochówków wszystkich żołnierzy poległych w walkach I wojny światowej. Jeszcze w tym samym roku na osi głównej alejki cmentarza austriacka administracja wojskowa zleciła wybudowanie kaplicy. Nadany jej został specyficzny wygląd, upodabniający ją do obiektów charakterystycznych dla regionu Alp – co można odczytywać jako swoistą tęsknotę austriackich żołnierzy „górali” za rodzimymi pejzażami. Po 1918 r. na cmentarzu wokół kaplicy chowano żołnierzy garnizonu radomskiego (w 1935 r. ekshumowano stąd szczątki żołnierzy prawosławnych i przeniesiono na cmentarz przy ul. Warszawskiej). Nekropolia ponownie stała się wojenną w 1939 r. Podczas okupacji na cmentarzu zaczęły się pochówki żołnierzy niemieckich. Teren nekropolii został znacznie rozszerzony w stronę południową i obejmował cały teren dzisiejszego parkingu. Pochówki na cmentarzu wojskowym przy kaplicy trwały do 17 września 1981 r., po czym cmentarz zamknięto. W ostatnich latach pochówki zostały wznowione. Do swoistego sensacyjnego odkrycia doszło podczas prac konserwatorskich prowadzonych przy kaplicy w 2016 r. Odkryto wtedy nad drzwiami kaplicy zatynkowaną piaskowcową tablicę pamiątkową z napisem treści: „POLEGŁYM W WOJNIE / ŚWIATOWEJ / WIECZNY ODPOCZYNEK / BOHATEROM-LEGJONISTOM / CZEŚĆ”. Tablica ta zasłonięta została albo w 1939 r. przez Polaków w obawie przed zniszczeniem jej przez Niemców, albo zakryta specjalnie przez komunistów już po 1945 r.
Literatura, źródła:
J. Sekulski, Encyklopedia Radomia. Nowe Wydanie, Radom 2012, s. 45, 117.
W.M. Kowalik, Obiekty architektury na cmentarzu rzymskokatolickim w Radomiu, w: Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu przy dawnym trakcie starokrakowskim, obecnie ul. B. Limanowskiego, t. V, Radom 2007, s. 29-30.
Dodaj wspomnienie